Κύριε Πρόεδρε κ αξιότιμα μέλη της Επιτροπής,
Σας ευχαριστούμε για την πρόσκληση. Είναι τιμή μας που βρισκόμαστε εδώ και έχουμε την ευκαιρία να μοιραστούμε μαζί σας την πρόοδο του οικοσυστήματος των ελληνικών startups. Έχουν ακουστεί ενδιαφέρουσες προτάσεις από τους ομιλητές χθες και σήμερα. Από μεριάς μου, θα ήθελα να συνεισφέρω μία ευρύτερη οπτική.
Ως Έλληνας πολίτης και φορολογούμενος, διαπιστώνω δύο θεμελιώδη προβλήματα για τη χώρα μας, που πιστεύω χρήζουν της αμέριστης προσοχής μας. Το πρώτο είναι το δημογραφικό, και η σημαντική μείωση του πλυθησμού, ειδικά στις παραγωγικές ηλικίες. Υπογεννητικότητα, σημαντικό brain drain στο πρόσφατο παρελθόν, γνωρίζουμε τις αιτίες, το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα στη χώρα μας εργάζεται περίπου ένας στους τρεις Έλληνες, και το ποσοστό αυτό αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω.
Το δεύτερο είναι το δημόσιο χρέος, και τα δομικά προβλήματα της οικονομίας μας. Εν ολίγοις, η ελληνική οικονομία παράγει προϊόντα χαμηλής αξίας, κυρίως για εσωτερική κατανάλωση, ενώ εισάγει τα προϊόντα υψηλής αξίας που με αυξανόμενο ρυθμό χρειάζεται από το εξωτερικό. Νομίζω είναι εμφανές σε όλους μας σε αυτό το κτίριο και σε όσους μας παρακολουθούν, ότι για να πάμε μπροστά χρειαζόμαστε να αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα στη βάση τους.
Πιστεύω ότι οι startups και οι εταιρείες τεχνολογίας γενικότερα μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά σε αυτή την κατεύθυνση. Πώς; Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με δύο θεμελιώδη χαρακτηριστικά των startups, και με βάση αυτά να διατυπώσω δύο -θεωρώ σημαντικές- προτάσεις.
Πρώτον, το οικοσύστημα των ελληνικών startups δεν αποτελεί παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Οι startups απευθύνονται στη διεθνή αγορά, δεν υπάρχει ανταγωνισμός σε επίπεδο τοπικών πελατών, όπως είχαμε συνηθίσει το επιχειρείν ως σήμερα. Και κάθε επιτυχία μας κάνει όλους πιο δυνατούς.
Η πιο σημαντική εξέλιξη τα τελευταία χρόνια είναι η εμπειρία που έχουν συσσωρεύσει χιλιάδες Έλληνες, στο να δημιουργούν κ να προωθούν προϊόντα τεχνολογίας παγκόσμιας κλάσης. Αυτοί είναι το σημαντικότερο κεφάλαιο του οικοσυστήματος, και το κεφάλαιο αυτό μεγαλώνει με κάθε νέα startup, με κάθε νέο ιδρυτή και εργαζόμενο, επίσης με κάθε νέο fund που τους χρηματοδοτεί.
Άρα, όσο περισσότεροι, τόσο καλύτερα για όλους. Το ερώτημα είναι, πώς θα γίνουμε περισσότεροι; Χρειάζεται να αναδείξουμε τις σχετικές ευκαιρίες, να προσελκύσουμε εργαζομένους από άλλους κλάδους, να φέρουμε κάποιους ανθρώπους μας πίσω, να εκπαιδεύσουμε καινούργιους με διάφορους τρόπους. Τα περισσότερα από αυτά γίνονται ήδη σε κάποιο βαθμό, με πολύ θετικά αποτελέσματα. Υπάρχει όμως και κάτι που δεν γίνεται ακόμα, και πιστεύω αποτελεί σημαντική ευκαιρία που χρειάζεται να μελετήσουμε άμεσα.
Με δυο λέξεις, θα την ονόμαζα startup visa: Οποιοσδήποτε μη κάτοικος ΕΕ θέλει να ιδρύσει εταιρεία τεχνολογίας, απασχολώντας εργαζομένους στη χώρα, ή θέλει να εργαστεί σε εταιρεία τεχνολογίας στη χώρα μας ή με βάση τη χώρα μας, θα πρέπει να μπορεί να έρθει με συνοπτικές διαδικασίες και να παραμείνει τουλάχιστον για όσο διάστημα διαρκεί η δραστηριότητά του αυτή.
Και υπάρχουν πολλοί -περισσότεροι από όσους μπορούμε να φανταστούμε αυτή τη στιγμή- που επιθυμούν κάτι τέτοιο. Ισραηλινοί επιχειρηματίες, μηχανικοί από όλες τις γειτονικές χώρες ή την Ουκρανία και τη Ρωσία, Αμερικανοί επαγγελματίες, η λίστα μεγαλώνει καθημερινά. Η πεποίθησή μου είναι ότι, ως χώρα, τους επιθυμούμε και εμείς – για την ακρίβεια η επιτυχία μας εξαρτάται και από αυτούς.
Εν τέλει, οι προηγμένες δυτικές οικονομίες της γνώσης γίνονται επιτυχημένες ακριβώς επειδή προσελκύουν και αξιοποιούν αυτούς τους ανθρώπους. Ιστορικά, η χώρα μας έχει παράδοση στο να δημιουργεί, και να εξάγει ταλέντο. Ποτέ δεν εισήγαγε μορφωμένο εργατικό δυναμικό. Σήμερα αυτό μπορεί και πρέπει να αλλάξει. Χρειάζεται να περάσουμε στην επίθεση. Χρειαζόμαστε περισσότερους ανθρώπους να κάνουν προκοπή, όχι μόνο τουρισμό, στην χώρα μας. Όσο περισσότεροι τόσο καλύτερα λοιπόν, και startup visa.
Το δεύτερο θεμελιώδες χαρακτηριστικό του οικοσυστήματος των startups είναι η ευθυγράμμιση των συμφερόντων. Σε μία startup, όλοι -ιδρυτές, εργαζόμενοι και επενδυτές- πετυχαίνουν, ή όχι, μαζί. Για να πετύχει μία startup, θα πρέπει να δημιουργήσει ένα καινοτόμο προϊόν και να πείσει τους πελάτες της για την αξία του. Αυτοί, εν τέλει, κρίνουν, την επιτυχία της.
Σημαντικό μερίδιο της επιτυχίας αυτής, τυπικά 10-20% του μετοχικού κεφαλαίου, διατίθεται στους εργαζομένους. Σε πρόσφατη μελέτη μας, το 40% των μηχανικών σε ελληνικές startups λαμβάνουν μετοχές της εταιρείας ως παροχή.
Αντίστοιχη είναι η ευθυγράμμιση των συμφερόντων σε επίπεδο funds – για να πετύχουμε, χρειάζεται οι εταιρείες στις οποίες επενδύουμε να γίνουν πραγματικά επιτυχημένες. Επιτυχημένες εξαγωγικές εταιρείες που δημιουργούν προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας – ό,τι ακριβώς χρειάζεται η ελληνική οικονομία! Και κάθε μεριδιούχος -για παράδειγμα το ελληνικό δημόσιο- λαμβάνει το μερίδιό του από την επιτυχία αυτή.
Συγκρίνετέ το αυτό με το μοντέλο επιχορηγήσεων και επιδοτήσεων που κυριαρχούσε στην χώρα – χωρίς καμία ευθυγράμμιση συμφερόντων, χωρίς επιστροφή κεφαλαίου. Επίσης, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, με βάση και τη διεθνή εμπειρία, κάθε θέση εργασίας σε startups δημιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας στην πραγματική οικονομία. Επιπλέον, τυπικά το 70-80% μίας επένδυσης αξιοποιείται σε αμοιβές εργαζομένων, με σημαντικό τμήμα αυτού να καταλήγει σε εργοδοτικές και ασφαλιστικές εισφορές.
Από τη σκοπιά του δημοσίου, λοιπόν, οι επενδύσεις σε startups έχουν σαφώς πολλαπλασιαστικά οφέλη. Και είναι γεγονός ότι μεγάλο κομμάτι της προόδου που έχει συμβεί μέχρι σήμερα οφείλεται σε δημόσιους -ελληνικούς και ευρωπαϊκούς- πόρους. Η αγορά είναι σήμερα έτοιμη να απορροφήσει σημαντικά περισσότερους πόρους. Και πιστεύω ότι είναι πλέον ώριμη να προσελκύσει επίσης πόρους του ευρύτερου δημοσίου τομέα με διαφορετικό προφίλ ρίσκου.
Αναφέρομαι στα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία. Διεθνώς, αυτά συνεισφέρουν σημαντικό, συχνά διψήφιο, ποσοστό των διαθεσίμων τους σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών. Συνήθως, η πλειοψηφία κεφαλαίων ενός venture capital fund στο εξωτερικό απαρτίζεται από συμμετοχές συνταξιοδοτικών ταμείων.
Για διάφορους λόγους, αυτό δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα στη χώρα μας – κανένα ασφαλιστικό ταμείο δεν έχει συμμετάσχει μέχρι σήμερα σε κανένα κεφάλαιο επιχειρηματικών συμμετοχών. Θεωρούμε ότι οι λόγοι αυτοί δεν συντρέχουν πλέον.
Συγκεκριμένα, η έναρξη λειτουργίας του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης συνιστά μία πρώτης τάξης ευκαιρία για να καθιερωθεί η επένδυση ενός ουσιαστικού ποσοστού των διαθεσίμων των ταμείων σε funds. Αν μη τι άλλο, τα συμφέροντα των ασφαλισμένων είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένα με επενδύσεις σε εργοδότες που παρέχουν υψηλές αμοιβές στους εργαζομένους τους και σημαντικές αποδόσεις στους επενδυτές τους.
Πιστεύουμε πως μία τέτοια απόφαση θα άλλαζε μία και καλή το οικοσύστημα των startups, πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό των θεσμικών επενδυτών με σημαντική διαθεσιμότητα κεφαλαίων για συμμετοχή σε funds, και βρισκόμαστε στη διαθεσιμότητα κάθε ενδιαφερόμενου για να μοιραστούμε περισσότερα. Ευθυγράμμιση συμφερόντων, λοιπόν, και συμμετοχή ασφαλιστικών ταμείων είναι η δεύτερη πρότασή μας.
Συνοψίζοντας, είμαστε πεποισμένοι ότι τα όσα συμβαίνουν σήμερα είναι μονάχα η αρχή. Οι ελληνικές startups πιστεύουμε ότι αποτελούν εθνικό κεφάλαιο. Στόχος μας είναι το οικοσύστημα να μεγαλώσει 10 φορές τα επόμενα 10 χρόνια, συνεισφέροντας 10% του ΑΕΠ. Από μεριάς μας ειμαστε αφοσιωμένοι στην υλοποίησή του.
Σας ευχαριστώ